ડિજિટલ દુનિયાનો અંધકાર: એટલે સાયબર બુલિંગ!! અને તેના માનસિક પરિણામો

માનવ સહજ સ્થિતિ એટલે અભિવ્યક્તિ માટે ડિજિટલ યુગમાં, સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ આપણી રોજિંદી વાતચીત અને સામાજિક જીવનનો એક અભિન્ન ભાગ બની ગયા છે. ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ, વોટ્સએપ જેવા માધ્યમોએ દુનિયાને એક નાનકડા ગામડામાં ફેરવી દીધી છે. જોકે, આ સકારાત્મક પાસાંની સાથે એક અંધકારમય પડછાયો પણ છે એ છે સાયબર બુલિંગ.!!

સાયબર બુલિંગ એટલે ઓનલાઈન માધ્યમોનો ઉપયોગ કરીને કોઈ વ્યક્તિને હેરાન કરવી,ધમકાવવી,બદનામ કરવી કે તેની લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડવી. આ માત્ર બાળકો અને યુવાનો સુધી સીમિત નથી રહી..!!

પરંતુ મોટી ઉંમરના લોકો પણ તેનો ભોગ બની રહ્યા છે. આ બ્લોગ પોસ્ટમાં, આપણે સાયબર બુલિંગ શું છે, તેના પ્રકારો, તેના ગંભીર માનસિક પરિણામો અને તેનાથી બચવા માટેની રીતો વિશે ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા કરીશું.

તો આ સાયબર બુલિંગ શું છે? (What is Cyberbullying?)

એવું કહેવામાં આવે છે કે ઈન્ટરનેટનો ૯૫ % ભાગ હજી ઉપયોગ માં લેવાયો જ નથી એવા માં સાયબર બુલિંગ એ ખતરનાક સ્વરૂપ લીધું છે, એક પ્રકારની ઓનલાઈન હેરાનગતિ છે જેમાં કોઈ વ્યક્તિ ઇન્ટરનેટ, સોશિયલ મીડિયા, મેસેજિંગ એપ્સ, ઈમેઈલ, કે ઓનલાઈન ફોરમનો ઉપયોગ કરીને કે અંતે ફોન કોલ દ્વારા અન્ય વ્યક્તિને ડરાવે છે, અપમાનિત કરે છે કે બદનામ કરે છે.આ અદ્રશ્ય છે પણ અનુભવી શકાય એવા છે.આમાં નીચેના કૃત્યોનો સમાવેશ થઈ શકે છે:

• ટ્રોલિંગ (Trolling): ઉશ્કેરણીજનક કે અપમાનજનક ટિપ્પણીઓ કે વાતો કરવી.

• હેરેસમેન્ટ (Harassment): વારંવાર અપમાનજનક ખોટા મેસેજ મોકલવા કે ધમકાવવું.

• ડીફેમેશન (Defamation): મોર્ફ કરેલ ખોટા ફોટા કે વીડિયો થી વ્યક્તિની પ્રતિષ્ઠાને નુકસાન પહોંચાડવું.

• આઈડેન્ટિટી થેફ્ટ (Identity Theft): કોઈના નામે નકલી કે ખોટી પ્રોફાઈલ બનાવીને બદનામ કરવું.

• આઉટિંગ (Outing): વ્યક્તિની અંગત કે ગોપનીય માહિતીને સોશ્યલ મીડિયા પર જાહેર કરવી.

• બ્લેકમેલિંગ (Blackmailing): અંગત ફોટા કે વીડિયો દ્વારા ધમકાવીને પૈસા કે અન્ય વસ્તુઓ માંગવી.

સાયબર બુલિંગના ગંભીર માનસિક પરિણામો (Psychological Impact)

સાયબર બુલિંગનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ખૂબ જ ગંભીર અને લાંબા ગાળાની અસરો થઈ શકે છે.આથી આને જરાય પણ અવગણવીના જોઇયે!!

1. ચિંતા અને તણાવ (Anxiety and Stress): પીડિત વ્યક્તિ સતત ચિંતા અને તણાવમાં રહે છે. તેમને સતત ડર લાગે છે કે ક્યારે કોઈ નવો મેસેજ કે કોમેન્ટ આવશે.અથવા આગળ વધી ને કોલ આવશે.

2. ડિપ્રેશન (Depression): સતત અપમાન અને હેરાનગતિના કારણે પીડિતોમાં ડિપ્રેશનનું જોખમ વધી જાય છે. તેઓ પોતાને એકલા અને હતાશ અનુભવે છે. અને એક જાતના નકારાત્મક વિચારોની સાઇકલ માં ફસાય જાય છે.

3. આત્મસન્માનમાં ઘટાડો Low Self-Esteem: ઓનલાઈન નેગેટિવ કોમેન્ટ્સ અને બદનામીના કારણે વ્યક્તિનું આત્મસન્માન ખૂબ ઘટી જાય છે.

4. સામાજિક અલગતા Social Isolation: ડર અને શરમથી પીડિત વ્યક્તિ સામાજિક પ્રસંગોથી દૂર રહે છે, જેના કારણે તે એકલતાનો ભોગ બને છે.નકારત્મકતા ઘેરી વડે છે.

5. આત્મહત્યાના વિચારો (Suicidal Thoughts): કેટલાક અત્યંત ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સાયબર બુલિંગ પીડિત વ્યક્તિને આત્મહત્યાના વિચારો કરવા મજબૂર કરી શકે છે.

આવો સાથે મળી ને સાયબર બુલિંગથી બચવા માટે શું કરવું? તેના પર માહિતી લઈએ Tips to Prevent Cyberbullying

સાયબર બુલિંગનો સામનો કરવા માટે જાગૃતિ અને સાવચેતી ખૂબ જરૂરી છે. બસ થોડી કાળજી રાખવી !!

1. સાઇબર બુલિંગ કરનારને અવગણો: બુલિંગ કરનાર વ્યક્તિને તરત જ બ્લોક કરો અને તેના મેસેજ કે કોમેન્ટ્સનો જવાબ ન આપો. તેમની ઉશ્કેરણીમાં આવવાથી તમારા પર બુલિંગ વધુ વધશે.

2. પુરાવા એકત્ર કરો: જો કોઈ તમને હેરાન કરી રહ્યું હોય, તો તે મેસેજ, કોમેન્ટ્સ કે ફોટાના સ્ક્રીનશોટ અવશ્ય લો. આ પુરાવા ભવિષ્યમાં ફરિયાદ નોંધાવવા માટે કામ આવશે.

3. વડીલોને જાણ કરો: જો તમે કોઈ બાળક કે યુવાન છો, તો તાત્કાલિક તમારા માતા-પિતા, શિક્ષક કે કોઈ વિશ્વાસુ વડીલને આ બાબતની અચૂક જાણ કરો.

4. સોશિયલ મીડિયા પર રિપોર્ટ કરો: જે પ્લેટફોર્મ પર બુલિંગ થઈ રહ્યું હોય, તેના રિપોર્ટિંગ ટૂલનો ઉપયોગ કરીને તે પ્રોફાઈલ કે કોમેન્ટની અચૂક જાણ કરો.

5. ખાનગી પ્રોફાઈલ રાખો: તમારી સોશિયલ મીડિયા પ્રોફાઈલને ખાનગી રાખો, જેથી અજાણ્યા લોકો તમારા ફોટા કે પોસ્ટ જોઈ ન શકે.

6. સાઈબર ક્રાઈમ પર ફરિયાદ કરો: કોઈપણ બુલિંગ ગંભીર સ્વરૂપ ધારણ કરે તે પહેલા જ તાત્કાલિક પોલીસના સાયબર ક્રાઈમ સેલમાં ફરિયાદ નોંધાવો.

   નકારાત્મક અસર ને ખતમ કરવા સામાજિક બનો !! સકારત્મક લોકોને મળો , યોગ કરો , યોગ્ય પોષ્ટીક આહાર લો, તમારા શરીર ની કાળજી રાખો, સંગીતમય બનો ,કોઈ કલા શીખો કે અન્ય ગમતી પ્રવૃતિમય બનો કરવી જેના થી મન સ્થિર શાંત અને હકારાત્મક બને.

સાયબર બુલિંગ એ એક ગંભીર સામાજિક સમસ્યા છે. તમને અથવા તમરી આસ પાસ ના કોઈ વ્યક્તિ ને આ સ્થિતિ માં જુવો તો તરત તેની શક્ય એટલી મદદ કરો . તેના વિશે જાગૃત રહેવું અને તેનો સામનો હિંમતપૂર્વક કરવો એ જ એકમાત્ર ઉપાય છે. જો તમે કે તમારો કોઈ પરિચિત સાયબર બુલિંગનો ભોગ બન્યો હોય, તો તાત્કાલિક મદદ માટે નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન નંબર ૧૯૩૦ પર સંપર્ક કરો. અને આ માહિતી લોકો સુધી અવશ્ય પહોંચાડો.

#સાયબરબુલિંગ #માનસિકસ્વાસ્થ્ય #સાયબરસેફ્ટી #ઓનલાઈનસુરક્ષા #ડિજિટલગુજરાત #સોશિયલમીડિયા #હેલ્પલાઈન #સાયબરગુનો #ગુજરાતીબ્લોગ #CyberbullyingGujarat #MentalHealth #OnlineSafety #desicyberseva #દેશી સાઇબર સેવા

સંબંધિત પોસ્ટ